DSİ 4. Bölge Müdürlüğü tarafından yapımı sürdürülen bazı projeler hakkında bilgi verebilir misiniz?

DSİ 4. Bölge Müdürlüğü; 63 bin km2 içerisinde Konya, Karaman, Niğde ve Aksaray illerine hizmet vermektedir. Türkiye’nin yüzölçümü itibari ile en büyük bölgelerinden biridir. Orman ve Su İşleri Bakanlığı’nın ve Kalkınma Bakanlığı’nın önem verdiği Konya Ovaları Projeleri ( KOP ), DSİ tarafından yürütülmektedir. Bunlar sırasıyla, planlama, fizibilite, projelendirme, inşaat ve işletme aşamasında olan projelerdir. Hatta önceki yıllarda işletmeye açılmış ancak bugün modern sulama sistemleri ile yeniden revize edilmesi gereken rehabilitasyon projeleri de vardır. DSİ Konya Bölge Müdürlüğü, Türkiye’nin yağış ortalamasının altında yağış alan bir bölgedir. Konya bölgesinde çok geniş sulama alanları vardır ama su imkânları o arazilerdeki sahaları sulayacak ölçüde değildir. Konya’nın sulama projeleri Osmanlı Dönemi’nde 1820’li yıllara dayanıyor. Cumhuriyet’in ilk yıllarında hayata geçirilen Konya Ovası Sulaması ( KOS ) ünitesi de halen bölge müdürlüğümüz tarafından işletilmektedir. Özellikle Konya’nın Antalya tarafında bulunan Beyşehir ilçesinden Konya’nın Çumra ovalarına su getirilebileceği düşüncesi 1870’li yıllarda düşünülmüş ve Çumra’nın Hayıroğlu köyünden Kurukafa Mehmet Efendi adında bir zat tarafından irdelenmiştir. O dönemde Kurukafa Mehmet Efendi bu konu üzerine epeyce akıl yürütmüş bir çiftçidir. Etrafındaki vatandaşları organize ederek Beyşehir Gölü’nden Çumra’ya doğru yürüyerek etütlerini bizzat kendisi yapmış ve su getirilebileceğini tespit etmiş. Tespit ettikten sonra yine etrafındaki 1000 kişi ile o dönemde kazma ve küreklerle kanal kazma çalışmaları yapmışlar. Bu kazı çalışmaları neticesinde verimli bir netice alınamamış. Daha sonra 1890’lı yıllarda Avlunyalı Ferit Paşa, Konya’ya vali olarak atanmıştır. Ferit Paşa, Kurukafa Mehmet Efendi’nin önceki yıllardaki mücadelesi ve Çumra Ovasını sulama çalışmalarını öğrenmiştir. Vali Ferit Paşa, daha sonra Osmanlı sarayında sadrazam olmuş. Sadrazam olmadan önce Konyalılara Kurukafa Mehmet Efendi’nin çalışmaları ile ilgili söz vermiş ve o dönemde Osmanlı Devleti tarafından İstanbul-Bağdat demiryolu ihale edilirken Beyşehir Gölü’nden Çumra Ovası’na su getirilmesi projesini de ilave ettirmiş. O dönemin rakamları ile; Konya Ovası’nın sulanması projesi 1907 yılında Padişah II. Abdülhamit Han’ın onayı ile 700 bin Osmanlı Altını’na yüzde 4 tenzilatla ihale edilmiş. 1913 yılında proje bitmiş ve 5 yıllık bir işletim süresinin ardından 1918 yılında Osmanlı Devleti’ne devredilmiştir. 1960’lı yıllarda DSİ’nin kurulmasıyla birlikte ülkedeki sulamaya olan ihtiyaç artışı da dikkate alınarak Apa Barajı’nn yapılması gündeme gelmiş ve DSİ Apa Barajı’nı inşa etmiştir. Konya Ovası Projeleri’nde ( KOP ) yer alan Konya Çumra I. Merhale Projesi dediğimiz proje geliştirilmiştir. Bu proje kapsamında su kaynağı Beyşehir Gölü ve Apa Barajı’dır. Sulama sahası ise Çumra’dır. İlerleyen yıllarda yine DSİ tarafından çalışmalar yürütülmüş. Konya Çumra II. Merhale Projesi olarak bilinen proje kapsamında Derebucak Prof. Dr. Yılmaz MUSLU Barajı ile son 3 yılda yıllık ortalama 180 milyon m3 su Beyşehir Gölüne aktarılmış ve buna ilave olarak Suğla’da toplam 260 milyon m3 depolama hacmi oluşturulmuştur. Bunun akabinde 1980’li yıllardan sonra Konya’nın tahıl ambarına dönüşmesinden dolayı oluşan ihtiyaçtan ötürü Konya bölgesinin batısından Akdeniz’e doğru yer alan arazilere su getirme projeleri geliştirilmiş. Bu projelerin omurgasını oluşturan projelerden biri de Konya Çumra III. Merhale Projesi kapsamında yapılmakta olan Mavi Tüneli projesidir. Konya Çumra III. Merhale Projesi kapsamında Mavi Tüneli’nden yıllık 414 milyon m3 su intikal edecektir. Bunun dışında sulamadan dönen sular, Konya iline verilecek olan 100 milyon m3 içme suyunun atık sularından arıtılmış sular ve yer altı suyu takviye kuyularından elde edilen sular ile toplam 223 bin 410 hektar araziyi Konya Çumra III. Merhale Projesi kapsamında sulayacaktır. Mavi Tünel’in hemen bitişiğinde Bağbaşı Barajı, onun hemen yanında Bozkır Barajı, onun hemen yan kolunda Afşar Barajı ve Afşar-Bağbaşı Derivasyon Tüneli İnşaatı yapılacaktır. Buradan yılda 414 milyon m3 su ovaya Mavi Tüneli’nden çıkan sularla intikal ettirilecektir. Ayrıca bu proje sayesinde Konya’nın 35 yıllık içme suyu ihtiyacı da karşılanacaktır. Mavi Tüneli 17 km uzunluğunda olması sebebiyle Türkiye’nin en büyük su tünelidir. Afşar-Bağbaşı Derivasyon Tüneli ise Mavi Tüneli’nden 1 km daha uzun bir su tüneli olacaktır.

KOP KAPSAMINDA 16 ADET PROJE VAR

Konya Ovası Projeleri’nden ( KOP ) kısaca bahsedebilir misiniz?

Konya Ovası Projeleri ( KOP ) kapsamında toplan 16 adet proje bulunmaktadır. Konya-Ereğli projesi 42 bin hektarlık bir alanı sulaması için daha önceki yıllarda inşa edilmiş. Fakat bugün kapalı sisteme çevrilerek suyun daha verimli kullanılmasına vesile olacak. Ilgın projesi 12 bin hektarlık bir (Atlantı) sulama projesidir ve önceki yıllarda inşa edilmiştir. Proje yenilemesi çalışmaları 2012 yılında başlatılacaktır. Karaman projesi 25 bin hektarlık bir sulama projesidir. Karaman’da İbrala Barajı’nı bu yıl bitirdik. İbrala sulamasının inşaatı da 2012 yılı Nisan ayında başlayacak. Aynı zamanda Karaman ilinin önümüzdeki 35-40 yıllık içme suyu ihtiyacı olan yıllık 22 milyon m3 içme suyu Karaman’a İbrala Barajı’ndan verilecektir. Bununla ilgili Konya İçme Suyu ve Karaman İçme Suyu proje çalışmalarımız çok yakında bitirilecek olup 2012 yılı Şubat ayında da ihaleleri yapılıp inşaatına başlanacaktır. Karaman Ayrancı projesi ve Sarayönü Beşgözler Projeleri modern sulama sistemine yönelik proje çalışmaları devam etmektedir. Beyşehir Damlapınar Barajı ve Damlapınar Sulaması da inşaatları devam etmekte olup 2012 yılında hizmete açılacaktır. Niğde tarafında Gebere, Gümüşler, Murtaza ve Akkaya projelerinin inşaatları tamamlanmış olup işletmeye açılmıştır. Niğde’de Niğde Bahçeleri adı altında Gebere projesi kapsamında sulama projeleri yenilenmektedir. Proje tamamlanıp 2012 yılında ihale edilecektir. Aksaray’da Uluırmak Sulama projesi 24 bin hektarlık bir sulama projesidir. Mamasın Barajı’ndan su almaktadır. Burada eski klasik sistem olan sulamanın modern borulu sulama projesi 2012 yılında bitirilerek inşaat ihaleleri yapılacaktır. Konya Ovası Projeleri ( KOP ) ile Konya bölgesindeki birçok sulama projeleri modern sulama sistemlerine göre yeniden düzenlenerek bölgenin tarım ve ekonomide can damarı olacak.

TARIMI SUYA GÖRE DİZAYN ETMELİYİZ

Konya’nın su ihtiyacını arttırmak için yaptığınız çalışmalar var mı?

Konya’da karşılaştığımız en büyük problemlerden biri Konya’daki yer altı suları havzasıdır. Konya’da yer altı suları çok büyük önem arz etmektedir. Fakat 20-30 yıldan beri yer altı suyu potansiyel yıllık rezervinin daha da üzerinde bir miktarda çiftçilerimiz tarafından gerek ruhsatlı gerekse ruhsatsız su çekilmektedir. Dolayısıyla yer altı suyu tablası her yıl biraz daha düşmektedir. Bu seviye yıllar önce 5-10 metre iken bugün 100 metrelere hatta daha derinlere inmiştir. Bu anlamda yer altı suyunun düşüklüğü tehlike arz etmektedir. Bunun önlenmesi için DSİ Genel Müdürlüğü bir eylem planı geliştirdi. Yer altı sularının kullanımını disipline etmek, bu suları daha etkin ve verimli kullanmak maksadıyla önümüzdeki aylarda bütün Konya bölgesinde yaklaşık 100 bin civarında olduğu tahmin edilen su kuyularını otomatik sayaç okuma sistemi dediğimiz bir sistemle kontrol edeceğiz. Bu 100 bin civarındaki su kuyularının 25 bin tanesi ruhsatlıdır. Önümüzdeki aylarda bu yer altı suyu kuyularının disiplin ve denetim çalışması başlayacak. Bu çalışma ile DSİ’nin amacı bölgeye daha fazla su getirebilmenin yanı sıra aynı zamanda tarımı da suya göre dizayn etmektir.